Οι φόβοι είναι μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης του παιδιού στα εξελικτικά στάδια του. Όσο περισσότερο οι γονείς συμμερίζονται αυτήν την δυσκολία των παιδιών τους, τόσο καλύτερα μπορούν να τα στηρίξουν και να βοηθήσουν να τους ξεπεράσουν με ασφάλεια και προστασία.
Ο φόβος έχει πάντα για αυτά έναν ρεαλιστικό υπόβαθρο, ακόμη και όταν εμείς οι γονείς θεωρούμε ότι είναι παρατραβηγμένος, εξωπραγματικός ή άσχετος με τις συνθήκες. Συνήθως η πρώτη μας αντίδραση είναι να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από δυσάρεστα συναισθήματα, γιατί νιώθουμε άβολα να τα βλέπουμε να υποφέρουν. Αυτή η αυθόρμητη συμπεριφορά όμως, μας οδηγεί να αποφεύγουμε ανοιχτή συζήτηση για τον φόβο τους, από ανησυχία μήπως, αν μιλήσουμε ανοιχτά, θα τον ενισχύσουμε.
Υπάρχει συχνά στο μυαλό μας η απατηλή πεποίθηση ότι, οι φόβοι θα εξαφανιστούν αν τους αγνοήσουμε, τους προσπεράσουμε ή απαρνηθούμε τον λόγο της ύπαρξής τους. Έτσι όμως στερούμε από τα παιδιά μας ( και από τον εαυτόν μας ) την δυνατότητα να αντιμετωπίζουμε δημιουργικά τις φοβίες μας. Φράσεις παρηγοριάς π.χ “Μην κάνεις έτσι…..δεν είναι αυτό που νομίζεις…εσύ είσαι γενναίος…μα τι είναι αυτά που λες τώρα…” όχι μόνο δεν βοηθούν τα παιδιά μας να αντιμετωπίσουν τις φοβίες τους, αλλά συμπεραίνουν ότι ο φόβος δεν είναι αποδεκτό συναίσθημα. Επομένως, αν θέλουν να είναι γενναία, θα πρέπει να καταπιέσουν τους φόβους τους και να τους κρύψουν βαθιά, αναπτύσσοντας πρόσθετες συναισθηματικές επιβαρύνσεις, όπως αίσθηση ντροπής, απόρριψης, αυτο-υποτίμησης.
Είναι γεγονός ότι, τα παιδιά δυσκολεύονται να εκφράσουν λεκτικά αυτό που νιώθουν και συχνά βιώνουν ανημποριά, αδυναμία, ενοχές με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζονται οι φοβίες τους σε διαφορετικά πεδία. Μπορεί επιπλέον να εξελιχθούν ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως ταχυπαλμία, άγχος, εκνευρισμό, κλαψούρισμα, αϋπνίες κλπ, που υποδηλώνουν αδυναμία του παιδιού να το διαχειριστεί.
Ο φόβος λοιπόν μπορεί να λειτουργήσει σαν “ σεισμογράφος” στην ψυχικό κόσμο του παιδιού μας, υποδηλώνοντας ότι χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή σε αυτήν την φάση. Γιαυτό τον λόγο χρειάζεται να δώσουμε την σοβαρότητα που του αναλογεί. Ανεξάρτητα από την πηγή της φοβίας ( απώλεια, δυσκολία αυτονόμησης, ενοχές, αγωνία αλλαγών, αποχωρισμός, αίσθηση εγκατάλειψης, ανικανότητας,) εμείς οι γονείς μπορούμε να βοηθήσουμε. Με την δική μας συμπαράσταση και ασφάλεια, το παιδί μπορεί να αναγνωρίσει τι του συμβαίνει και τότε ο φόβος παύει να φαίνεται τόσο τρομακτικός :
- Ακούμε με προσοχή το παιδί , αναγνωρίζοντας ότι ο φόβος είναι υπαρκτό, αποδεκτό συναίσθημα και το ενθαρρύνουμε να μιλήσει τι σκέφτεται, τι νιώθει .
- Καθρεφτίζουμε στο παιδί το συναίσθημα του, πχ. Φοβάσαι οτι είναι κρυμμένο κάτι στην ντουλάπα ? Σε τρομάζει αυτό που βλέπεις στο σκοτάδι?
- Αποφεύγουμε κάθε απειλή ή εκφοβισμό για να πειθαρχήσει.
- Δεν το πιέζουμε να τον αντιμετωπίσει μόνο του, χωρίς την δική μας υποστήριξη.
- Διασκεδάζουμε μαζί στο σκοτάδι, ώστε να νιώσει οτι έχει τον έλεγχο.
- Το ρωτάται αν θέλει να ζωγραφίσει τον φόβο του και να φτιάξει μια ιστορία, όπου θα δώσει εναλλακτικές λύσεις για το τέλος.
Γενικά, το έργο μας είναι να μην υπερπροστατεύουμε το παιδί μας , αλλά να του συμπαρασταθούμε με κατανόηση και φροντίδα, ενθαρρύνοντας το να αναπτύξει πρωτοβουλίες για το πως μπορεί να διαχειριστεί τους φόβους του με θάρρος, αυτοπεποίθηση και αυτονομία.
Λένα Πεπονή
Ψυχοθεραπεύτρια – Παιγνιοθεραπεύτρια
Tags: Αντιμετώπιση φόβων, Παιδικές ανασφάλειες, Παιδικές φοβίες, Φοβίες, Φόβος